Nghị quyết 139/NQ-CP: Mở Đường cho Khu vực Kinh tế Tư nhân Năng động
Chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị quyết 139/NQ-CP nhằm triển khai Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội, đề ra một loạt cơ chế và chính sách thúc đẩy sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân. Đối tượng hưởng lợi chính bao gồm các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, doanh nghiệp công nghệ cao và doanh nghiệp khởi nghiệp, những đối tượng này sẽ nhận được sự hỗ trợ đáng kể và thiết thực.
Đến cuối năm 2025, tất cả các bộ, ngành và địa phương được yêu cầu hoàn thành việc rà soát toàn diện và loại bỏ các điều kiện kinh doanh không cần thiết, chồng chéo hoặc lỗi thời. Các mục tiêu đặt ra rất tham vọng: giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ pháp luật và số lượng điều kiện kinh doanh. Những cải cách này sẽ được áp dụng trên toàn hệ thống, nhằm tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho mọi loại hình doanh nghiệp thuộc khu vực tư nhân.
Các thủ tục liên quan đến gia nhập và rút lui khỏi thị trường, đất đai, quy hoạch, đầu tư, xây dựng, thuế, hải quan, bảo hiểm và sở hữu trí tuệ phải được số hóa hoàn toàn. Các dịch vụ công cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh sẽ được cung cấp không phân biệt địa giới hành chính.
Về công tác thanh tra, giám sát, Chính phủ yêu cầu phân loại rõ ràng đối tượng thanh tra và cấm thanh tra chồng chéo trong cùng một năm trừ khi có dấu hiệu vi phạm rõ ràng. Mỗi doanh nghiệp hoặc cá nhân kinh doanh sẽ chỉ bị thanh tra tối đa một lần mỗi năm cho cùng một vấn đề. Kế hoạch thanh tra phải được công bố trên cổng thông tin trực tuyến của các cơ quan chức năng để đảm bảo tính minh bạch và cho phép doanh nghiệp chủ động hợp tác.
Chính phủ quyết tâm chấm dứt tình trạng lạm dụng thanh tra để gây sách nhiễu hoặc cản trở doanh nghiệp và cá nhân kinh doanh. Sẽ có sự thúc đẩy mạnh mẽ việc thanh tra trực tuyến và từ xa dựa trên dữ liệu điện tử, giảm nhu cầu kiểm tra trực tiếp tại chỗ. Các cơ quan liên quan được giao nhiệm vụ phát triển hệ thống cảnh báo sớm để thông báo cho doanh nghiệp về các rủi ro pháp lý tiềm ẩn bằng cách sử dụng dữ liệu tích hợp đa nguồn.
Một điểm nổi bật quan trọng là hỗ trợ DNNVV tiếp cận các cơ hội mua sắm công. Bộ Tài chính sẽ chuẩn bị hướng dẫn để dành riêng các gói thầu xây lắp, mua sắm hàng hóa và hỗn hợp có giá trị lên đến 20 tỷ đồng cho DNNVV. Ưu tiên sẽ dành cho các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ, thanh niên làm chủ, đồng bào dân tộc thiểu số làm chủ, người khuyết tật làm chủ và các doanh nghiệp đặt tại vùng núi, biên giới và hải đảo.
Tiếp cận đất đai là một trọng tâm khác. Chính quyền địa phương phải dành ít nhất 20 ha hoặc 5% tổng diện tích đất công nghiệp được phát triển trong các khu công nghiệp và cụm công nghiệp để cho các doanh nghiệp công nghệ cao, DNNVV và doanh nghiệp khởi nghiệp thuê. Bộ Tài chính được giao nhiệm vụ đề xuất các chính sách cắt giảm ít nhất 30% chi phí thuê đất cho các doanh nghiệp này trong năm năm đầu tiên, với phần đền bù sẽ do Nhà nước chi trả cho các nhà phát triển hạ tầng.
Các quy định về việc sử dụng đất công và nhà xưởng công chưa được sử dụng hết cho mặt bằng sản xuất của DNNVV, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ và doanh nghiệp đổi mới sáng tạo cũng sẽ được sửa đổi. Quy hoạch sử dụng đất phải được công khai, đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng và giảm ít nhất 30% thời gian thực hiện tất cả các thủ tục hành chính liên quan đến đất đai.
Về chính sách tín dụng, DNNVV, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh sẽ được hưởng trợ cấp lãi suất 2%/năm khi vay vốn cho các dự án xanh, sáng kiến kinh tế tuần hoàn hoặc áp dụng các tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội, quản trị). Chính sách này sẽ được thực hiện thông qua hệ thống ngân hàng thương mại và các quỹ nhà nước được trợ cấp.
Về thuế, Bộ Tài chính sẽ đưa ra các ưu đãi cho doanh nghiệp tư nhân trong giai đoạn khởi nghiệp và tăng trưởng ban đầu. Các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong hai năm và giảm 50% trong bốn năm tiếp theo. Thu nhập từ việc chuyển nhượng cổ phần, vốn góp hoặc quyền mua cổ phần trong các doanh nghiệp khởi nghiệp này cũng sẽ được miễn thuế.
Các DNNVV mới thành lập sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong ba năm đầu tiên. Các doanh nghiệp lớn đào tạo lại nhân viên cho các DNNVV tham gia vào chuỗi sản xuất có thể tính chi phí đào tạo lại này vào chi phí được trừ.
Từ ngày 01 tháng 01 năm 2026, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh sẽ không còn phải chịu phương pháp thuế khoán hiện hành. Bộ Tài chính đang xây dựng một hệ thống đánh giá thuế mới, minh bạch và công bằng hơn.
Nghị quyết cũng nhấn mạnh việc thực thi Luật Cạnh tranh để đảm bảo một sân chơi bình đẳng cho tất cả các thành phần kinh tế. Các hành vi như lạm dụng vị thế thống lĩnh, độc quyền hoặc cạnh tranh không lành mạnh sẽ bị xử phạt nghiêm khắc để bảo vệ lợi ích của DNNVV và các doanh nghiệp mới tham gia thị trường.
Bên cạnh các chính sách hành chính, tài chính và đất đai, Chính phủ đặt mục tiêu hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, chuyển đổi số, nâng cao năng lực quản trị và chất lượng nguồn nhân lực. Những nỗ lực này không chỉ thúc đẩy sự tăng trưởng của DNNVV mà còn hướng tới sự xuất hiện của các tập đoàn tư nhân lớn có khả năng cạnh tranh trong khu vực và quốc tế. Hầu hết các nhiệm vụ này được ấn định hoàn thành trong năm 2025.
Góc nhìn từ GRIT Investment:
Nghị quyết 139 không chỉ là một văn bản chính sách đơn thuần mà là một chương trình hành động toàn diện, thể hiện sự lắng nghe và thấu hiểu sâu sắc những khó khăn của khu vực kinh tế tư nhân. Những thay đổi được đề xuất là thiết thực, có định lượng và mang tính đột phá, cho thấy Chính phủ đang thực sự sát sao hơn với mục tiêu kiến tạo một môi trường kinh doanh thuận lợi bậc nhất để khu vực tư nhân phát huy hết tiềm năng, trở thành động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế.
